Op welke manier kan of moet de overheid mee investeren in de circulaire economie?

Op welke manier kan of moet de overheid mee investeren in de circulaire economie? En wat zijn goede praktijkvoorbeelden? In aanloop naar het Circulaire Economie Congres interviewden wij verschillende deskundigen op het gebied van circulaire economie. Ze delen hun kennis en expertise over onder meer de belangrijkste uitdagingen omtrent de Circulaire Economie en de rol van de overheid.

Samenwerking

“Op termijn hoop ik dat de overheid inziet dat een verandering in wet- en regelgeving ten goede kan komen van de Circulaire Economie (bijv. belasting op grondstoffen in plaats van arbeid). Maar het is mijn stellige overtuiging dat binnen de bestaande kaders ook goede initiatieven ontplooid kunnen worden, als partijen maar met elkaar samenwerken en binnen die samenwerking andere regels hanteren.
Op de korte termijn vind ik vooral dat de overheid het goede voorbeeld moet geven door projecten te initiëren en daardoor te laten zien dat het kan. Ik zeg altijd “een betere wereld begint bij het stellen van een betere vraag”; als de overheid met haar investeringspotentieel van ruim €60 miljard per jaar de juiste circulaire (inkoop)vragen stelt komen we rap verder! Daar is wel lef voor nodig” aldus Cécile van Oppen, oprichter Copper8

Het opstellen van een “visie” en “het scheppen van de juiste condities”

“Het klinkt misschien bot (en een toenemend aantal uitzonderingen voorbehouden) maar als we het aan bedrijven alleen overlaten komen we waarschijnlijk niet verder dan incrementele verbeteringen in het systeem. De tucht van de markt is veelal op de korte termijn gericht. Ook de overheid alleen kan een transitie naar een circulaire economie bij verre na niet afdwingen. Belangrijkste rollen die ik zeker wel zie voor de overheid, in de rol van een transitie procesmanager, zijn het opstellen van een “visie” en “het scheppen van de juiste condities”. Het begint met een richtinggevende visie die ‘bottom-up’ initiatieven kan richten en, heel cruciaal, kan opschalen. Ketens komen niet zomaar vanzelf bij elkaar. Er is onderling wantrouwen en er zijn vaak ongelijke belangen. Ik zie de overheid als neutrale verbinder en matchmaker door samenwerking te stimuleren tussen sectoren en bedrijven, overheden, wetenschap, onderwijs en burgers. De overheid kan ook verder faciliteren bijvoorbeeld door het voorbeeld geven door circulair in te kopen. De gezamenlijke overheden (rijk, provincies, waterschappen en gemeenten) kopen per jaar voor bijna 60 miljard euro in. De overheid heeft daardoor invloed op ecologische en sociale omstandigheden van leveringen, diensten en werken. Duurzaam inkopen vormt een krachtig instrument om doelstellingen te bereiken. De overheid is derhalve een belangrijk opdrachtgever en kan met duurzaam inkopen het goede voorbeeld geven en daarmee tegelijk een “pull” effect creëren die nieuwe business modellen de kans geeft om op te schalen.” aldus de woorden van Freek van Eijk, Managing Director Acceleratio

Nieuwe manieren

“Investeren? Dat is natuurlijk een moeilijke rol voor overheden. Gelukkig zie ik een aantal overheden zoeken naar nieuwe manieren om de omslag in het economisch systeem te stimuleren en faciliteren. De provincie Zeeland heeft in haar Economische Agenda 2016-2020 circulaire principes als onderlegger gebruikt. Dat is de eerste keer dat het werkelijk in economisch beleid een plek heeft gevonden. De overheid kan zich sterk maken om de kracht van circulaire economie te versterken, door inkoop circulair in te richten, experimenteerruimte te geven aan initiatieven, op te treden als partner in (regionale) ontwikkeling, actief te werken aan kennisopbouw en competentie-ontwikkeling én te investeren in pre-competitieve product-services-ontwikkeling. De basis ligt daarbij in ‘empowerment’ van de circulaire economie en dus minder in regulering.” aldus Douwe Jan Joustra, Implement Circular Economy (ICE-Amsterdam)

De nieuwe economie zo soepel mogelijk te laten verlopen

“De overheid participeert al actief in de circulaire economie door het thema op de agenda te zetten en partijen bij elkaar te brengen. Ook experimenteert men met circulair inkopen waarbij de circulaire principes worden meegenomen in publieke aanbestedingen. De overheid moet hiermee doorgaan en continu blijven zoeken naar mogelijkheden om de overgang naar de nieuwe economie zo soepel mogelijk te laten verlopen.Maar de overheid mag wat ons betreft nu wel een grotere stap gaan zetten. Ze kan relatief eenvoudig circulaire economie beter en grootschaliger gaan implementeren door haar contracten en aanbestedingen die ze nu al doet anders in te steken.” aldus Niels van Geenhuizen, Program Manager Sustainablility bij Arcadis Nederland

CE-projecten

“De overheid heeft een enorm belangrijke rol binnen de Circulaire Economie en wel op verschillende vlakken. Ten eerste de oude economie, zijnde alles wat niet de CE-filosofie draagt, maakt een succesvolle CE-oplossing praktisch onmogelijk. Het financieren van CE-projecten zijn dermate kapitaalintensief, dat je bijna niet zonder hulp van overheden kunt. Al was het maar door het fiscaal beleid en de praktische toepassing hiervan meer CE-vriendelijk te maken.Maar het gaat hier met de meest grote nadruk NIET om (eenmalige) subsidies! En als dan toch subsidies worden uitgegeven, maak ze dan revolverend, waarbij er feitelijk een tijdelijk krediet wordt gegeven die moet worden terugbetaald, zodat anderen daarna ook van dezelfde faciliteit weer gebruik kunnen maken! Binnen een paar jaar zal een dergelijke kapitaalinjectie steeds minder nodig blijken.” aldus Mark Veldpape, veranderingsdeskunidgen bij Questionmarks

Innovatie moeten stimuleren

“De overheid zou naar mijn mening innovatie moeten stimuleren en zelf als launching customer optreden. Als zij een markt creëren zal er een vliegwieleffect ontstaan.” aldus John Vernooij, Omrin

Investeringsmogelijkheid

“De overheden centraal en decentraal kopen voor meer dan 60 miljard in per jaar. Dat is de beste investeringsmogelijkheid voor de korte termijn. De overheid moet dan wel accepteren dat op dit innovatieve vlak nog geen ‘proven technology’ beschikbaar is.” aldus Guido Braam, initiatief Nederland als Circulaire Hotspot

Circulaire Economie Congres

In Den Bosch vindt het Circulaire Economie Congres plaats gericht op een nieuwe visie, samenwerking en nieuwe financierings-en business modellen. Tijdens het congres zullen zowel deelnemers uit de hele supply chain van de maak en recycling industrie als initiatiefnemers bij gemeenten, provincies en het rijk samen komen. Ook worden partijen die advies geven op het gebied van (transitie) management, financiën, organisatie advies en IT uitgenodigd. Bekijk de website!