In de aanloop naar het Circulaire Economie Congres interviewden wij Bob Geldermans, Head of section Climate Design bij Delft University of Technology. Bob Geldermans deelt zijn kennis en expertise over onder meer de belangrijkste uitdagingen omtrent de Circulaire Economie en welke rol de circulaire economie zal spelen in 2020. Daarnaast legt hij uit hoe Delft University of Technology aandacht besteedt aan de Circulaire Economie en welke kansen dit biedt.
De transitie is ingezet; de bittere noodzaak dwingt bottom-up een verandering af, die geleidelijk ook top-down steeds meer gerespecteerd zal worden. Dat is althans het optimisme waarmee ik het wil benaderen! – Bob Geldermans
Circulaire economie, een systeemverandering of bittere noodzaak?
Beide, uiteraard, er is hier geen sprake van een tegenstelling. Om met de noodzaak te beginnen: de lineaire economie is aan de basis destructief, een dead-end street en letterlijk niet vol-houdbaar. Behoorlijk dom dus, wat samenhangt met de kortzichtigheid (in alle richtingen) dat ons heersende systeem met zich meebrengt. Het waardesysteem dat domineert in een aanzienlijk deel van de wereld stelt – kort door de bocht – individueel belang boven het collectief.
Dit vormt de brug naar het 1e punt: Dat een systeemverandering nodig is lijkt een uitgemaakte zaak, maar op welk niveau is de vraag. Systemen zijn er in alle soorten en maten. Moet het hele kapitalistische systeem op de schop of kunnen we subsystemen daarbinnen aanpassen? Wat concepten als CE en C2C® innovatief en aantrekkelijk maakt is, onder meer, dat ze de taal spreken van de heersende economie. Ze leggen de zwakke plekken van die taal bloot en zetten een aansprekend alternatief neer. Een alternatief waar eigenlijk niemand echt tegen kan zijn, omdat het in theorie enkel winnaars kent. Maar niet direct. Eerst zullen veel partijen het ervaren als een potentieel verlies, niet in de laatste plaats grote, machtige partijen. Dit maakt een systeemverandering per definitie een enorm ingewikkelde zaak. Maar de transitie is ingezet; de bittere noodzaak dwingt bottom-up een verandering af, die geleidelijk ook top-down steeds meer gerespecteerd zal worden. Dat is althans het optimisme waarmee ik het wil benaderen!
Wat zijn de belangrijkste uitdagingen omtrent Circulaire Economie?
In het vorige antwoord lag al besloten dat de complexiteit die samenhangt met CE in het algemeen de grootste uitdaging is. Daarbij is een gemeenschappelijke taal of -raamwerk gewenst, inclusief werkbare definitie en indicatoren. Maar ik zal proberen dit iets te concretiseren. Ten eerste is CE – evenals duurzaamheid – tot op zekere hoogte te vergelijken met een (religieus) geloof en “je ziet het pas als je het door hebt” [Cruijff). Ongelovigen overtuigen is geen sinecure. Niet iedere partij ziet direct of het iets voor hen/hem/haar betekent en hoe dat zich dan manifesteert, laat staan welke actie nodig is en hoe risico’s te omzeilen. ‘Business as usual’ is dan een modus met een grote, veilige aantrekkingskracht; een legitieme modus ook, zolang het binnen de kaders van onze democratie past.
Dat gezegd hebbende, ook degenen die het snappen weten niet goed hoe de juiste koers te vinden. De waarde moet voor alle schakels in het collectief voelbaar zijn om al die schakels ook in beweging te krijgen. Er zijn duizend-en-een momenten waar dat mis kan gaan. Vanuit mijn discipline: denk aan het moment waarop een aannemer de beslissing neemt om materiaal aan te kopen voor het plaatsen van een wand. Het bestek laat vaak ruimte voor interpretatie en zorgt daarmee voor een potentiële discrepantie tussen de door de architect beoogde kwaliteit en het eindresultaat. Dit betekent niet dat de aannemer per se de zwakke schakel is. Het gaat vooral om het samenspel tussen de betrokken partijen – klant, architect, (onder)aannemers, leveranciers, wetgevende instanties etc. – om uitvoering in de juiste banen te leiden.
Hoogwaardige recycling van afvalstromen is een ander voorbeeld. De technische recycling van bijvoorbeeld een kunststof product kan goed mogelijk zijn, maar de eigenlijke verwerking en omringende infrastructurele- en logistieke opgave is misschien ingewikkeld en relatief duur: wie doet dan de eerste investering? Dit soort zaken blijven vaak nog achter en vormen obstakels bij het bewerkstelligen van circulaire stromen. Je ziet dan de kans op halfslachtige oplossingen groter worden, wat in zichzelf ook een uitdaging is.
Overigens heeft het Groene Brein een aardige Top 10 samengesteld van belangrijke CE vragen, zie deze link.
Welke kansen biedt Circulaire Economie?
Naast de uitdagingen biedt CE uiteraard veel kansen. Ik wil me niet wagen aan voorspellingen over leveringszekerheid van grondstoffen of werkgelegenheid, daar zijn anderen veel beter in, maar wanneer ik kijk naar eigen onderzoeken, dan zou ik willen wijzen op het synergetische potentieel dat er in besloten ligt. Het sluiten, koppelen of continueren van kringlopen kan, mits goed aangepakt, gelijk opgaan met het verhogen van, bijvoorbeeld, de leef-kwaliteit of sociale cohesie in een gebied. Of, meer pragmatisch, met een gezonder verdienmodel. Het zijn wat mij betreft dergelijke combinaties van belangen en oplossingen die CE werkelijk bestaansrecht geeft in onze maatschappij. CE – als middel, niet als doel – kan bijdragen aan de transitie naar een samenleving die inherent rechtvaardiger, gezonder en leefbaarder is dan die waarin we nu leven, door directe- en indirecte effecten uit het lineaire model goed tegen het licht te houden.
Op welke wijze besteedt uw organisatie aandacht aan Circulaire Economie?
Bij de TU Delft wint CE aan belang in onderzoek en onderwijs. Waar het voorheen nog meeging in de kantlijn van een project of vak, komt het nu steeds meer centraal te staan. Dit betekent ook dat er
vanzelfsprekend meer interactie plaatsvindt tussen leerstoelen, afdelingen en faculteiten aan de ene kant en externe partijen aan de andere. Zo werk ik bijvoorbeeld binnen een project samen met tal van disciplines ten einde concrete tools te ontwikkelen die bijdragen aan het bewerkstelligen van circulariteit in de bouw. Daarnaast hebben we een Lab opgericht (het C2C inspired Lab) dat trans-disciplinaire discussies en projecten katalyseert op het vlak van circulariteit en Cradle to Cradle®. Het symposium “Circularity in the Built Environment” dat onlangs plaatsvond op de TU Delft kwam deels voort vanuit deze lab sessies en was een showcase van de stand van zaken op dit gebied.
Als we u op 1 mei 2020 opnieuw tegenkomen, welke rol speelt Circulaire Economie dan?
Ik vermoed dat in 2020 de betekenis en rol van CE iets beter begrepen zal worden, op basis van ervaring en voortschrijdend inzicht vanuit interdisciplinaire projecten. Mijn verwachting is dat dit meer positieve dan negatieve inzichten oplevert en – ondanks de ongetwijfeld meegroeiende tegenkrachten – dus steviger ingebed zal zijn in sociaal-maatschappelijke systemen. Maar ik maak me geen illusies, 2020 is niet zo ver weg en CE zal de slag nog niet gewonnen hebben. Ik hoop wel dat CE dan niet verworden is tot een multi-interpretabele en/of holle term, maar zich ontwikkeld heeft tot een solide raamwerk. Als we in 2020 goede CE voorbeelden hebben en zowel bottom-up als top-down momentum blijft bestaan, dan hebben we een belangrijke stap gemaakt.
Circulaire Economie Congres
In Rotterdam vindt het circulaire economie congres plaats gericht op een nieuwe visie, samenwerking en nieuwe financierings-en business modellen. Tijdens het congres zullen zowel deelnemers uit de hele supply chain van de maak en recycling industrie als initiatiefnemers bij gemeenten, provincies en het rijk samen komen. Ook worden partijen die advies geven op het gebied van (transitie) management, financiën, organisatie advies en IT ook uitgenodigd. Bekijk de website!
Related Posts
Leave a reply