Voorlopers van circulaire innovatie moeten fouten durven maken

Nederland als circulaire hotspot

Nederland gaat de circulaire hotspot van de wereld worden. We gaan iedereen laten zien hoe je circulaire economie in de praktijk kan brengen. Nu al komen er regelmatig internationale verzoeken om te leren van het Nederlandse model en in april 2016 komen vertegenwoordigers uit verschillende Europese landen, de Verenigde Staten en Taiwan op handelsmissie naar Nederland om onze circulaire successen te bekijken. Reden om trots te zijn en reden om nog meer te innoveren was de boodschap van Guido Braam, (Directeur Nederland als circulaire hotspot) op het circulaire economie congres in Den Bosch op 2 februari. Toch hebben wij als voorbeeld van de circulaire economie ook nog veel te leren. Wat bedrijven hier concreet kunnen leren was dan ook de grote vraag van sprekers en deelnemers op het congres. Tijdens bootcamp sessies in de ochtend en plenaire lezingen in de middag werden inspirerende voorbeelden gedeeld, en mogelijke verbeterpunten onderzocht. Als rode draad kwamen twee belangrijke elementen naar voren: Ketensamenwerking en Circulaire Businessmodellen.

Ketensamenwerking & Circulaire economie

Ketensamenwerking heeft als doel dat alle schakels in de keten gezamenlijk streven naar waarde behoud van grondstoffen en energie in de keten. Dit is cruciaal omdat circulaire economie niet realiseerbaar is in je eentje. Zo kunnen Van Gansewinkel en Omrin pure materialen uit hun afvalstromen halen, maar zonder een markt om deze materialen af te zetten kan de keten niet gesloten worden. Een ander voorbeeld is de samenwerking tussen ontwerpers en recyclingbedrijven. Wanneer bij het ontwerp al rekening gehouden wordt met hergebruik van materialen of producten, kunnen veel kosten bespaard worden in het recycling proces. Als tweede voorwaarde zijn circulaire business modellen nodig om circulaire innovaties te kapitaliseren. Een voorbeeld is het service gerichte model van Bundles, waarbij de consument per wasbeurt betaalt en geen wasmachine meer bezit. De kostprijs van de wasbeurt wordt lager voor Bundles naarmate de wasmachine langer meegaat en efficiënter opereert. Zo wordt Bundles geprikkeld om een was service te ontwerpen waarbij producten en materialen zo lang mogelijk hun waarde behouden.

Waar moet je beginnen als bedrijf?

Ketensamenwerking en circulaire verdienmodellen versnellen een transitie naar de circulaire economie. De uitdaging is om deze concepten te vertalen binnen je eigen bedrijf. Hoe begin je de cirkel? Tijdens het CE congres waren er verschillende antwoorden op deze vraag. Voor Smartcrusher was technische innovatie de sleutel en voor Akzo Nobel een unieke samenwerking met veertien partners, waaronder Van Gansewinkel, Enerkem en Veolia. Ondanks de verschillen hadden deze voorbeelden één factor gemeen: De keuze voor een disruptieve manier van werken. Bedrijfsvoering met nieuwe bedrijven, nieuwe mensen, nieuwe technieken, nieuwe producten en nieuwe grondstoffen. Circulaire economie gaat niet om kleine verbetering door efficiëntie of optimalisatie maar verlangt een systeemverandering. De eerste stap van een circulair project is de keuze voor deze nieuwe manier van werken.

Leiderschap door fouten durven maken

Leiderschap is nodig om afscheid te nemen van het lineaire denken en te kiezen voor circulaire modellen. Circulair leiderschap gaat om kiezen voor investeringen met een rendement voor onbepaalde termijn. We moeten kiezen voor experimenteren, leren door te doen en vooral leren van fouten die we durven te maken.

Durven risico’s te nemen en fouten maken is belangrijk maar gecompliceerd om te verkopen aan medewerkers. Ze zijn immers getraind om geen fouten te maken. In het huidige onderwijssysteem is prestatie gebaseerd op hoeveel antwoorden je goed hebt. De beste studenten zijn de studenten die tienen halen. De slecht presenterende studenten zijn studenten die veel fouten maken. Maar zou het niet veel leerzamer zijn als je leert van fouten maken? Het verschil in kenniswinst zit in de termijn waarin het resultaat zichtbaar wordt. De beste lessen worden geleerd wanneer er fouten gemaakt mogen worden. Maar dat is niet meteen zichtbaar in schooldiploma’s of bedrijf rapportages. Ook is het niet compatibel met de plan-do-act-check criteria, want we weten nog niet wat we precies moeten leren en hoe we dat kunnen checken. Niemand weet immers hoe de circulaire economie er praktisch uit gaat zien.

Fouten durven maken staat garant voor lange termijn leren. Fouten durven maken is wat Nederland de voorsprong laat behouden als circulaire hotspot. Fouten durven maken en de opgedane lessen dan zo veel mogelijk delen via de circulaire platforms en congressen die Nederland rijk is. Laat de wereld niet alleen onze successen zien, maar ook hoe we leren van onze fouten. Want alleen daar is de oorsprong van de cirkel te vinden.

Door: Jorinde Vernooij. Jorinde studeert Industriële Ecologie aan de TU Delft & Universiteit Leiden. Ze schrijft haar afstudeerscriptie bij ingenieursbureau MWH Global over circulaire plastics in ziekenhuizen.

Circulaire Economie Congres

In Den Bosch vond op 2 & 3 februari het Circulaire Economie Congres plaats gericht op een nieuwe visie, samenwerking en nieuwe financierings-en business modellen. Tijdens het congres kwamen zowel deelnemers uit de hele supply chain van de maak en recycling industrie als initiatiefnemers bij gemeenten, provincies en het rijk samen. Benieuwd naar een impressie? Bekijk de website.