In 2016 zullen alle ogen gericht zijn op Nederland als EU-voorzitter. Een uitgelezen kans om Nederland Innovatieland en Nederland als circulaire hotspot van de EU te presenteren. Maar hoe is het gesteld met de Nederlandse Circulaire Economie? We vroegen het Douwe Jan Joustra van Implement Circular Economy (ICE-Amsterdam).
“De consument/burger merkt in principe nog niet zoveel van de ontwikkeling van de circulaire economie. Toch zijn er veel initiatieven die de burger als signaal kan opvatten van de verandering die komend is”
Wat is in uw ogen de potentie van de circulaire economie?
Circulaire economie geeft een enorme kracht aan ons economisch stelsel. De potentie zit in kostenbesparingen op de invoer van ruwe grondstoffen, de ontwikkeling van nieuwe waarde(n) zowel in monetaire als in sociale en ecologische zin. De basis is een verandering van de transacties en de daarbij horende verantwoordelijkheden. De hoofdrichting is de verandering van kooptransacties (voor de eindgebruiker) in gebruikscontracten: pay per lux, per kilometer, per zituur per… Daarmee blijft het eigendom en de verantwoordelijkheid bij de ‘producent’ (dat kan ook een intermediair zijn). De producten worden zo onderdeel van het assetmanagement van de producent, de waarde van onderdelen en grondstoffen blijven onderdeel van de bedrijfsvoering.
Welk project of welke organisatie is een goed voorbeeld van circulaire economie?
Er zijn heel veel goede voorbeelden, ook veel die al lang functioneren, zoals de spoorwegen, busvervoer en vliegen: de gebruiker krijgt het vervoer, zonder eigendom. Dat geldt ook voor publieke voorzieningen als een kunstuitleen of een bibliotheek. Een goed voorbeeld op productniveau is natuurlijk de kopieermachine: ooit werden die gekocht door de eindgebruikers, nu heeft de eindgebruiker een contract voor x-kopieen per maand/jaar. De machine wordt geplaatst en is nu een productiemiddel voor de producent geworden om die kopieer te kunnen leveren. Er komen steeds meer nieuwe voorbeelden die soms zijn georganiseerd als een ‘sharing’ initiatief, zoals Car2Go in Amsterdam. Turntoo, het bedrijf van de architect Thomas Rau is een prachtig voorbeeld van een onderneming die (grote) bedrijven helpt om tot deze nieuwe manieren van ondernemen te komen. Ook zijn architectuurprojecten als het gemeentehuis Brummen en het nieuwe hoofdkantoor van Alliander in Duiven vind ik geweldige voorbeelden.
Op welke manier kan of moet de overheid mee investeren in de circulaire economie?
Investeren? Dat is natuurlijk een moeilijke rol voor overheden. Gelukkig zie ik een aantal overheden zoeken naar nieuwe manieren om de omslag in het economisch systeem te stimuleren en faciliteren. De provincie Zeeland heeft in haar Economische Agenda 2016-2020 circulaire principes als onderlegger gebruikt. Dat is de eerste keer dat het werkelijk in economisch beleid een plek heeft gevonden. De overheid kan zich sterk maken om de kracht van circulaire economie te versterken, door inkoop circulair in te richten, experimenteerruimte te geven aan initiatieven, op te treden als partner in (regionale) ontwikkeling, actief te werken aan kennisopbouw en competentie-ontwikkeling én te investeren in pre-competitieve product-services-ontwikkeling. De basis ligt daarbij in ‘empowerment’ van de circulaire economie en dus minder in regulering.
Wat merkt de consument/burger al van de omslag naar een circulaire economie?
De consument/burger merkt in principe nog niet zoveel van de ontwikkeling van de circulaire economie. Toch zijn er veel initiatieven die de burger als signaal kan opvatten van de verandering die komend is. Om een paar te noemen: de groei van het aantal deelauto’s in Nederland, de opkomst van deel-initiatieven bijvoorbeeld via peerby.nl, de groei van het aantal werkers op ongeorganiseerde plekken zoals de zzp’ers in café’s, initiatieven als thuisafgehaald.nl waar u zich als kok kunt aanmelden en ook de klanten zich kunnen melden. Er zijn al zo’n 9000 thuiskoks in Nederland. De auto delen, zodat ook die een verdienmodel kent kan ook eenvoudig. Allereerst is natuurlijk de vraag hoe vaak uw auto ongebruikt voor de deur staat? Wilt u er iets aan verdienen en niet de zorgen van verzekering en rekening? Dan is www.snappcar.nl een optie of www.mywheels.nl Er komen steeds meer mogelijkheden. Ook de ANWB doet een proef in enkele grote steden. Ook het betalen voor prestatie kennen we al: de provider van tv, internet en telefoon plaatst een apparaat in uw huis, waar u per maand voor betaalt, het apparaat blijft eigendom van de provider. Ongemerkt komt circulaire economie ons leven in en het wordt er prettiger van!
Elke organisatie kan circulair ondernemen!
Jazeker kan iedere organisatie dat doen. Natuurlijk is het ook voor iedere organisatie anders, het idee van ‘one size fits all’ is niet van toepassing. De kernvraag is welke prestatie is aan de orde? Hoe zijn product, service en businessmodel op elkaar afgestemd. Het vraagt een iets andere focus, waarbij het doordenken van het bestaande en het herontwerpen van dat bestaande tot iets vernieuwends centraal staat. Natuurlijk zijn er ook veel nieuwe initiatieven, startups, die vertrekken vanuit een circulair businessmodel, maar de grote uitdaging ligt bij bestaande bedrijven die de kracht van de Nederlandse economie vormen: van multinational tot MKB!
Ketenbreed samenwerken klinkt idealistisch, maar in de praktijk werkt dit toch (vaak) niet
Logisch dat het nu niet werkt, er is immers sprake van een lineair systeem waarin met de verkooptransacties ook verantwoordelijkheid wordt ‘weggekocht’. In het huidige model betekent ketensamenwerking vooral dat ketelpartners in moeten leveren, althans zo wordt het gevoeld. Zodra vanuit circulaire businessmodellen wordt gesproken, houdt ieder zijn eigen verantwoordelijkheid, ontstaan nieuwe verdienmodellen en wordt samenwerking een belangrijke kracht voor marktposities. De gesprekken in de keten worden dan eerder coöperatief dan, zoals nu, competitief.
Circulaire Economie Congres
Op 2 & 3 februari vindt het Circulaire Economie Congres plaats gericht op een nieuwe visie, samenwerking en nieuwe financierings-en business modellen. Douwe Jan Joustra is een van de experts van het congres.
Tijdens het congres zullen zowel deelnemers uit de hele supply chain van de maak en recycling industrie als initiatiefnemers bij gemeenten, provincies en het rijk samen komen. Ook worden partijen die advies geven op het gebied van (transitie) management, financiën, organisatie advies en IT uitgenodigd. Bekijk de website!
Related Posts
Leave a reply