Hoe kan de overheid mee investeren in de Circulaire Economie? En wat is de potentie van Circulaire Economie?
In aanloop naar het Circulaire Economie Congres interviewden wij Niels van Geenhuizen, Program Manager Sustainability bij Arcadis Nederland.
Niels deelt zijn kennis en expertise over onder meer de belangrijkste uitdagingen omtrent de Circulaire Economie.

”De consument merkt dat producten steeds vaker als dienst worden aangeboden. Disruptieve spelers als Uber, AirBnB en Peerby veranderen de consumentenmarkt in hoog tempo.” – Niels van Geenhuizen

Wat is in uw ogen de potentie van de circulaire economie?

De potentie van de circulaire economie is enorm, in onze ogen vergelijkbaar met onze huidige economie of misschien zelfs wel groter. Enerzijds is er de economische potentie die TNO voor Nederland alleen al op 7.4 miljard waardeert. Als alle producten die we kopen, gemaakt zijn van hergebruikte grondstoffen die we niet hebben hoeven verbranden, houden we dus geld over om nieuwe dingen te doen/ te bedenken/ te initieren. Hoe dit vorm te geven is ook al een hele economie. Nog los van de hele financieringsimpact die dit heeft (andere business modellen).
Nog belangrijker is de ecologische potentie van de circulaire economie. Door beter om te gaan met de grondstoffen die we hebben kunnen we de CO2 uitstoot verminderen, de onttrekking van maagdelijke grondstoffen uit de aarde voorkomen en de afvalberg/ -verbranding verkleinen. Als Nederland zijn we als cultuur natuurlijk een lekker adaptief volk: nieuwe ontwikkelingen pakken we relatief snel op en weten we op te schalen. Op een groter schaalniveau kunnen we als Europa, het CE continent worden. Dit zal de komende jaren steeds relevanter worden gezien de beperkte hoeveelheid rauwe grondstoffen in Europa en de groeiende economieën in Azie, Afrika en Zuid Amerika. Wereldwijd heeft de CE –volgens McKinsey- de potentie om 1 triljoen dollar aan de economie toe te voegen.

Welk project of welke organisatie is een goed voorbeeld van circulaire economie?

Binnen onze organisatie werken we al langere tijd aan de circulaire economie en kunnen daarom putten uit een aantal goede voorbeelden. We helpen onze klanten al bijna een decennium op verschillende schaalniveaus. Op gebouwniveau is de Ford Fabriek in de Verenigde Staten misschien wel ons eerste voorbeeld (toen nog Cradle to Cradle in samenwerking met McDonough). Een meer recent gebouwen voorbeeld is de Kringloopwinkel in Houten. Hier is door samenwerking met maatschappelijke partners een circulaire kringloopwinkel gerealiseerd waarbij met hergebruikte en gerecyclede materialen (afvalhout) een bijna energieneutraal en duurzaam gebouw is gerealiseerd. Op een groter schaalniveau hebben we de Floriade ontworpen, gerealiseerd en deels ontmanteld volgens de C2C principes waarbij in de ontwikkeling rekening is gehouden met een nieuwe toekomstige invulling van het terrein. De gebouwen op het terrein zijn demontabel ontwikkeld en kunnen een nieuwe functie krijgen na de tentoonstelling. Het terrein kan na de tentoonstelling worden gebruikt als bedrijvenpark. Maar ook paden en wegen die na de Floriade niet meer gebruikt worden, zijn gemaakt van materialen die geleaset zijn en nadien herbruikbaar. Maar ook de gebiedsontwikkeling Greenport Venlo (rondom de Floriade) met een omvang van 5400 hectare hebben wij geholpen om de Cradle to Cradle principes te vertalen in concrete stedenbouwkundige principes. Tevens zijn we voor dit gebied zover gegaan om zelf aandeelhouder te worden in een Energiebedrijf voor dit gebied die energie- en reststromen met elkaar gaat uitwisselen. Beleidsmatig adviseren wij de Europese Commissie over de ontwikkeling van regelgeving voor de circulaire economie zodat deze binnen Europe versneld kan worden. Maar ook nog concreter; wij helpen bedrijven en waterschappen om stoffen uit het afvalwater te halen en deze te hergebruiken. Bij ons ligt de uitdaging erin om dit actiever onder de aandacht te brengen.

“De overheid zou dus meer moeten denken in concessie vormen, langjarige exploitatiemodellen en dergelijke.”

Op welke manier kan of moet de overheid mee investeren in de circualaire economie?

De overheid participeert al actief in de circulaire economie door het thema op de agenda te zetten en partijen bij elkaar te brengen. Ook experimenteert men met circulair inkopen waarbij de circulaire principes worden meegenomen in publieke aanbestedingen. De overheid moet hiermee doorgaan en continu blijven zoeken naar mogelijkheden om de overgang naar de nieuwe economie zo soepel mogelijk te laten verlopen.
Maar de overheid mag wat ons betreft nu wel een grotere stap gaan zetten. Ze kan relatief eenvoudig circulaire economie beter en grootschaliger gaan implementeren door haar contracten en aanbestedingen die ze nu al doet anders in te steken. Nu wordt bijvoorbeeld de realisatie van een weg in vele deelketens georganiseer. Er komt een ingenieursbureau dat een ontwerp maakt, dan komt er een aannemer die de weg maakt, vervolgens komt er een andere aannemer (of meerderen) die de weg onderhoudt voor enkele jaren en wordt opgevolgd door weer een andere, en bij de sloop c.q. uitbreiding/ aanpassing van de weg komt er weer een andere aannemer en ingenieursbureau. Als een overheid nu een dergelijk project vaker anders in de markt zou zetten met langjarige exploitatiecontracten, dan is het voor een contractant ook interessant om andere materialen of technieken te gaan gebruiken (LED blijft langer branden, gebruikt minder energie, verdien je binnen 5-10 jaar terug, dus interessant als je 25 jaar mag exploiteren). De overheid zou dus meer moeten denken in concessie vormen, langjarige exploitatiemodellen en dergelijke.
Een nog andere manier zou kunnen zijn in tenders/ aanbestedingen: beste markt, wij verwachten dat dit project 10 miljoen kost, dat krijgt u ook (maximaal) van ons, wij selecteren vervolgens de partij die de meeste duurzame kwaliteit kan leveren. Dan gaat de markt wel echt creatief en innovatief worden.

Wat merkt de consument/burger al van de omslag naar een circulaire economie?

De consument merkt dat producten steeds vaker als dienst worden aangeboden. Disruptieve spelers als Uber, AirBnB en Peerby veranderen de consumentenmarkt in hoog tempo. Ook ontstaat er een steeds grotere behoefte aan duurzame producten en services waarbij aandacht is voor de afkomst en de omstandigheden waarom deze geproduceerd worden. Maar denk ook aan producten als de FairPhone, MUD jeans en vele andere kleine (bijna) circulaire bedrijven en producten. Nog los van het feit dat veel consumenten nu minimaal 6 prullenbakken in huis/ in de tuin hebben (papier, glas, plastic, bio, restafval, chemisch afval e.d.).

“Belangrijk is wel te constateren dat onze manier van denken en onze wetgeving zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden.”

Elke organisatie kan circulair ondernemen!

Natuurlijk! Alleen je moet wel willen en willen zien dat het meerwaarde heeft. En natuurlijk kun je een bedrijf niet binnen enkele weken/ maanden/ jaren volledig omturnen. De markt is nog steeds voor zo’n 80% gestoeld op de oude economie; gooi je oude schoenen niet weg voordat je nieuwe hebt! Maar ook klanten vragen het nog niet in alle uitvragen/ tenders. Kortom, we staan aan de vooravond van een grote verandering. Je moet deze verandering willen zien, willen aangrijpen en daar vol voor willen gaan.

Ketenbreed samenwerken klinkt idealistisch maar in de praktijk werkt dit toch (vaak) niet

Ook voor deze stelling geldt, als er een wil is is er een weg! Maar hoe hard wil je en met wie wil je? Natuurlijk zie je dat er in de keten deelbelangen zijn en dat deze belangen verdedigd worden door deelpartijen. Zoek dus je partners op die wel willen! Die geloven in circulariteit. Belangrijk is wel te constateren dat onze manier van denken en onze wetgeving zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden. Laat deze ervaringen nu geen garantie zijn voor de toekomst (lees circulaire economie). Concreet: als ik een stoel produceer, wil ik deze zo snel mogelijk verkopen voor € 200,– omdat ik dan inkomsten heb als bedrijf en mijn solvabiliteit op peil houdt. Deze graadmeter is erg belangrijk om financiering bij een bank te kunnen krijgen, maar ook de waardering van mijn bedrijf op orde te houden (beurswaarde). Bij lease krijg ik deze € 200 pas in enkele jaren terug en moet ik dus voorfinancieren. Idem voor het concept waarbij ik stel dat een klant hem wel koopt, maar dat het productiebedrijf de stoel over 5 jaar terugkoopt: het bedrijf moet dan een reservering doen in haar boekhouding welke in ons financieel/ economische systeem niet positief wordt beoordeeld.
Kortom, we hebben als mens, als cultuur, als systemen waarin we acteren, nog wel wat tijd nodig om te groeien. Technisch kan alles al, maar we moeten het weten en willen organiseren met elkaar! Daar ligt de sleutel!

Circulaire Economie Congres

In Rotterdam vindt het circulaire economie congres plaats gericht op een nieuwe visie, samenwerking en nieuwe financierings-en business modellen. Tijdens het congres zullen zowel deelnemers uit de hele supply chain van de maak en recycling industrie als initiatiefnemers bij gemeenten, provincies en het rijk samen komen. Ook worden partijen die advies geven op het gebied van (transitie) management, financiën, organisatie advies en IT ook uitgenodigd. Bekijk de website!