Bron: Het Financieele Dagblad | 11-06-2016
Auteur: Dr. D.J. (David) Langley, Sr. research scientist

De circulaire economie beschrijft duurzame bedrijfsvoeringsprincipes waarbij onderdelen en grondstoffen steeds rond gaan. Door hergebruik behouden de gebruikte materialen hun waarde. Ook wordt een prijsprikkel consequent doorgevoerd: ‘De vervuiler betaalt’. Dit leidt tot efficiënte processen en het gebruik van schone energie.

De voordelen zijn groot. Door gebruikte producten te zien als een bron van materialen, ontstaan er zeer interessante commerciële kansen. Daarnaast geven we zo een gezonde Aarde door aan onze nakomelingen. Maar zowel fabrikanten als afnemers in Nederland hebben moeite om de ideeën van de circulaire economie in
de praktijk te brengen. Jammer, want hierdoor laten we de gelegenheid lopen een sterke concurrentiepositie te ontwikkelen.

Er zijn grofweg twee manieren om de circulaire economie te realiseren: door wetgeving en door nieuwe zakelijke verdienmodellen. Mijn collega’s Elmer Rietveld, Oscar Rietkerk en ik denken dat de sleutel voor dat laatste ligt bij digitalisering. Ik leg hieronder uit hoe. Neem uw cv-ketel thuis. Deze heeft u mede op basis van zijn geadverteerde rendement uitgekozen. Maar de monteur die de ketel geplaatst heeft, had geen prikkel om alles zuinig af te stellen. U weet dus niet wat het werkelijk behaalde rendement is. Dit geldt net zo goed voor auto’s: recentelijk moest onder andere Mitsubishi door het stof en toegeven dat het 25 jaar lang de klant had belazerd met foutieve gegevens over de brandstofefficiëntie.

Binnenkort zijn cv-ketels verbonden via het internet der dingen en ziet u voortdurend wat voor rendement er wordt behaald. Hierdoor kan een monteur tijdig alles optimaliseren of vervangen. Ook leert de fabrikant meer dan wat nu mogelijk is over de prestatie van het product. Die informatie helpt om het ontwerp te verbeteren. De eindgebruiker wordt nog beter gediend wanneer die helemaal geen cv-ketel moet aanschaffen, maar alleen betaalt voor de hoeveelheid warm water die hij gebruikt. Via dit verdienmodel blijft de fabrikant verantwoordelijk voor de operationele kosten. Een extra stimulus om alles zeer efficiënt te laten werken.

Wanneer de sensordata aangeven dat de prestatie daalt, wordt het product vervangen en krijgen alle onderdelen een nieuwe bestemming. Ook hier leert de fabrikant het ontwerp te verbeteren om het hergebruik van onderdelen te vergemakkelijken. Dus door gebruik te maken van data van slimme producten, zijn circulaire verdienmodellen niet alleen mogelijk, maar ook voordelig: zowel voor de gebruiker als de fabrikant.

Zo ontstaan een aantal nieuwe en zeer interessante uitdagingen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Ten eerste op het gebied van klantenrelaties. De slimme cv-ketels, auto’s, koelkasten, tv’s, fietsen en ga zo maar door die in betaal-per-gebruik-vorm worden aangeboden, worden pas voordelig wanneer er wordt ingespeeld
op de gebruikspatronen. Als de stadsfiets aangeeft dat hij niet gebruikt wordt en beschikbaar is, betaalt de klant minder. Voor de sportieve fietstocht in de Ardennen wordt hij ingewisseld voor een ATB. Dienstverlening is voortdurend op maat. Bedrijven zullen dus veel betere systemen moeten ontwikkelen om te leren wat elke klant op elk moment wil. Als dit lukt, ontstaat een loyale klantrelatie.

De tweede zakelijke uitdaging voor verdienmodellen gebaseerd op de principes van de circulaire economie, is het delen van data door de ‘supply chain’. Bedrijven
zijn nu huiverig om dit te doen, omdat ze bang zijn. Zodra je een ander toegang geeft tot je data, kunnen je concurrenten hier mogelijk hun voordeel mee doen. Maar dat is een belemmerende gedachte die extra waardecreatie in de weg staat. Door meer data te delen door het bedrijfsecosysteem, met passende contractuele afspraken, is het mogelijk te profiteren van elkaars data, zodat de eindklant echt bediend wordt. Een veelbelovende nieuwe ontwikkeling, aanbevolen door het European Resource Efficiency Platform, is een paspoort per product waarin staat welke grondstoffen het product bevat en hoe dit gerepareerd of gerecycled kan worden. Geen papieren paspoort dus, maar een chip met alle gegevens, die ook op afstand te volgen is. Bedrijven kunnen dan pronken met producten die gemaakt zijn uit onderdelen die al hun tiende wedergeboorte beleven!

De enige op lange termijn houdbare economie is een circulaire economie. Het internet der dingen biedt een praktische manier om die toekomst vorm te geven.
In een aantal sectoren in Nederland maken we al stappen in deze richting. Doet uw bedrijf ook mee?